Alles wat op internet staat is gratis. En voor gratis spullen betaal ik niet. Dit mag misschien juridisch niet waterdicht zijn, praktisch gezien is het de realiteit. En toch geef ik geld uit online. Waarvoor dan? Dat is een lang verhaal...
Op koninginnendag kocht ik voor 10 euro een SNES. Ik geef het kind het geld, hij geeft mij de SNES. Hij van zijn oude troep af, ik een klassieker voor de verzameling erbij. Handel zoals we dat al millennia doen. Maar stel dat ik de SNES kon copy-pasten zoals dat met een pdfje kan. Een druk op de knop, voila, twee SNESsen in plaats van één. Hoeveel zou ik dan betaald hebben?
Uiteindelijk komt alle digitale informatie gratis beschikbaar
Economische wetmatigheid zegt dat de producenten net zo lang blijven produceren totdat één stuk extra maken meer gaat kosten dan opbrengen. De prijs wordt bepaald door de kosten van die laatste eenheid. Dus digitale producten zijn gratis: copy-paste. Kan je dan niks verdienen aan het verkopen van digitale informatie? Jawel. Één keer. Daarna zet een of andere gek het online. Voor iedereen die lang genoeg wil zoeken is alles op internet gratis.
Voor producenten die meer willen is er copyright: dat verbied mij na aankoop dat ik het weer doorverkoop, of maakt dat technisch onmogelijk. Als producent kan je oneindig vaak copy-pasten. Klinkt als een goudmijn. Een goudmijn gebaseerd op angst. Angst voor vervolging door de wet. Er zijn echter altijd wel een paar idioten (helden?) die de wet trotseren. Het feit dat informatie in principe gratis is een logisch gevolg van de copy-paste-baarheid van informatie. Elke wet die daar geen rekening mee houdt is kansloos: onuitvoerbaar, of nodeloos onderdrukkend.
donwloaden makkelijk gemaakt: iTunes store
En toch betaal ik voor online materiaal. Bij muziek is dat voor mij heel simpel: in iTunes kan ik met één druk op de knop een liedje downloaden. Kost me een euro. Datzelfde nummer kan ik ook via torrents downloaden. Maar dan moet ik me wel door paginas met ongevraagde porn-commercials heen worstelen en loop ik nog eens de kans dat ik een virus binnenhaal. Voor mij is het extra gemak van iTunes die euro wel waard. Online aanbieders die aan mij willen verdienen opgelet: als de waarde die ik hecht aan jullie product, minus de irritatiewaarde van het verkrijgen groter is dan de prijs die je vraagt, dan koop ik het. Helder toch? je hoeft alleen maar te weten waar ik waarde aan hecht en wat mij irriteert. En je moet het geen probleem vinden als ik je informatie gratis weggeef. Maar als je het makkelijk genoeg heb gemaakt, komen mensen waarschijnlijk liever naar jou, dan naar mij. Daar betalen ze graag een euro voor.
Waar ik ook wel voor wil betalen: gegevens die nog niet bestaan, maar ik nodig heb. Waterkwaliteit in de Rijn: ik kan die monsters niet zelf analyseren, dus ik betaal om dat te laten doen. Ook hier betaal ik niet voor de gegevens zelf, maar voor de moeite die het kost de gegevens te verzamelen. Zodra ik ze eenmaal heb ga ik ze ook delen met anderen. Daar vraag ik geen geld voor: het kost me niks om een kopie te maken en de oorspronkelijke kosten voor het maken van de gegevens zijn al gemaakt (gezonken kosten). Het is bijna onethisch om voor gegevens waar alle kosten al zijn gedekt, nogmaals geld te vragen. Dus onderzoekers: klaar met een onderzoek: geef je brondata vrij!
Lang verhaal kort: ik betaal niet voor gegevens. Ik betaal voor de moeite die het me bespaart dat ik de gegevens niet zelf moet verzamelen of opzoeken. Gemak dient mij en daar heb ik geld voor over. Wil je geld aan me verdienen: maak het me dan makkelijk.
Dank aan econoom Michel, piraatpoliticus Jorrit en informatietheoreticus Steven voor alle discussies die tot dit inzicht geleid hebben.