Ben je helemaal geklutst?

Wentelteefjes!

Over smaak valt niet te twisten. Daarom doen we het zo graag. Er is voor mij maar één goede manier om wentelteefjes te maken: de manier van mijn oma. Mijn schok was dan ook groot toen Ionica Smeets¹ beweerde dat ze een betere manier had gevonden om wentelteefjes te maken. Ongeklutst. Eerst in de melk, dan in het ei. Ongehoord: heiligschennis! Emotionele Rolf stond op de barricades: mijn oma’s recept is het beste!

Rationele Rolf moest natuurlijk snel bekennen dat hij niet weet welk recept beter is, totdat het getest is. Maar daar zit een probleem. Hoe test je eerlijk? Ik ben nogal bevooroordeeld richting mijn oma’s recept. Als ik zelf de teefjes bak, dan worden die met oma’s recept het best. I’ve learned from the best.

Als ik eerlijk wil testen, moet iemand anders de wentelteefjes bakken. Zodra ik zie hoe de teefjes gebakken worden, zal mijn voorkeur bij oma’s wentelteefjes liggen. Om echt eerlijk te meten wat ik de lekkerste wentelteefjes vind, mag ik niet weten welk wentelteefje bij welk recept hoort. De kok mag me niet beïnvloeden: die moet afwezig zijn als ik ga eten. In de wetenschap noemen we dit een dubbelblind experiment.

Dat heb ik gedaan: mijn vrouw heeft de wentelteefjes gemaakt. Ze legde ze op twee aparte borden en vertelde mij niet welke volgens oma’s recept was en welke niet. Resultaat: Ionica heeft gelijk, ongeklutst vind ik lekkerder.

Dat kan natuurlijk toeval zijn. Misschien hebben de verschillende recepten heel weinig invloed op de uiteindelijke smaak. Dan is er een 50-50 kans dat ik oma’s recept ten onrechte minder goed vind dan Ionica’s recept. De manier om uit te zoeken hoe het echt zit: meer wentelteefjes: mijn experiment herhalen. Ik heb in totaal tien keer twee wentelteefjes gegeten². Van de tien tests die ik deed vond ik zeven keer de ongeklutste variant lekkerder. Als de recepten niet uit maken, dan is de kans dat ik precies zeven van de tien keer ongeklutst lekkerder vindt 120 op 1024³, of 11,7%. De kans op minstens 7 keer, dus zeven, acht, negen of tien keer is trouwens 17,2%.

Meten is weten klopt dus niet helemaal. Als je vooraf aan rationele Rolf had gevraagd welk recept beter is, had ik 50-50 moeten zeggen: dat wist ik niet. Nu, twintig wentelteefjes verder, denk ik te weten dat ongeklutst beter is. Maar er is een 17,2% kans dat mijn resultaat komt door toeval. Stel dat ik nog tachtig keer twee wentelteefjes eet. Als de uitslag-verhouding gelijk blijft en ik dus 70 van de 100 keer ongeklutst als beste kies, dan is de kans op toeval nog maar 0.004% (1 op 25.000). Hoe meer je meet, hoe zekerder je wordt.

Er is 17,2%, bijna 1 op 5, kans dat de recepten niet uit maken voor de smaak. Door puur toeval kan ik 7 keer voor het niet geklutste recept gekozen hebben. Als ik zekerder wil weten of de recepten uit maken, zal ik meer wentelteefjes moeten eten. Daar kan ik wel wat hulp bij gebruiken.

Daarom roep ik iedereen op: doe thuis een dubbel-blind wentelteefjes experiment. Meedoen is simpel, alles staat uitgelegd op rolfhut.nl/wentelteefjes, inclusief makkelijke invul-opties voor de resultaten. Als genoeg mensen meedoen, beantwoorden we niet de vraag wat Rolf het beste recept vindt, maar wat “de Nederlander” het beste wentelteefjes recept vindt.

Altijd al een experiment op/met je huisgenoten willen doen: doe mee! Leraar die statistiek moet uitleggen? Laat je klas meedoen! Op zoek naar een manier om je kinderen een beetje wetenschap uit te leggen? Doe mee! Mag je niet zo vaak wentelteefjes eten van je ouders? Zeg dat het van mij mag en dat het voor een echt wetenschappelijk experiment is! Doe mee!

https://www.youtube.com/watch?v=MG9OrLJ2_AI

¹bekend van de wiskundemeisjes. Ze schrijft, naast vele andere columns en boeken, een twee-wekelijkse column in het Volkskrant magazine.

²dat is een heel flink ontbijt… Ik heb het over een paar dagen uitgesmeerd.

³Als je 10 keer achter elkaar ja of nee moet zeggen, zijn er in totaal 1024 (2 tot de 10^de macht) verschillende mogelijkheden om dat te doen.