/
    • Het twee lichamen probleem is berucht in de wetenschap. Veel mensen ontmoeten de liefde van hun leven, degene met wie ze de rest van hun leven willen doorbrengen1 ergens tussen hun twintigste en dertigste. Wetenschappers, het zijn net normale mensen, ook. In een typische wetenschappelijke carrière ben je dan aan het promoveren: bezig met het behalen van je “dr” titel.

      Bij je eerste sollicitatie na het behalen van je dr titel is een van de standaard vragen: aan welke buitenlandse universiteit heb je gewerkt? De impliciete aanname is dat tijd aan een buitenlandse universiteit je tot een betere wetenschapper maakt: met een groter, internationaal, netwerk. Ik ben er echter niet van overtuigd dat je daar tegenwoordig nog voor in het buitenland hoeft te werken. Door congressen te bezoeken heb ik ondertussen een sterk internationaal netwerk. De contacten die ik daar leg, leiden tot samenwerkingen die prima via Skype of andere online tools gecoördineerd kunnen worden. Dat je prima internationaal kan samenwerken zonder Nederland te verlaten is echter nog niet doorgedrongen tot de sollicitatie-commissies die wetenschappers aannemen. En dat is een probleem.

      Als alleen degenen met buitenland-ervaring die baan krijgen, bevestigt de aanname dat je in het buitenland gezeten moet hebben zichzelf: een “self fulfilling prophecy”.2 Wetenschappers handelen daar naar3: ze vinden dat ze na hun promotie een baan moeten zoeken in een ander land, omdat ze anders geen kans maken op een carrière in de wetenschap. Een probleem wanneer je net die liefde van je leven gevonden hebt die zijn eigen carrière nastreeft. No way dat je in het buitenland in dezelfde stad twee super ideale banen gaat vinden die beide carrières een boost geeft4.

      Vijftig jaar geleden was dat geen probleem: mevrouw ging braaf mee. Want dat was toen de realiteit: er promoveerden bijna alleen maar mannen. Die namen hun vrouw gewoon mee naar de volgende universiteit waar ze gingen werken. Mevrouw zocht aldaar wel iets leuks te doen. Tegenwoordig hebben vrouwen, gelukkig, hun eigen carrières. Dat betekent enerzijds dat mannen er niet meer klakkeloos van uit kunnen gaan dat vrouw-lief5 wel achter ze aan rent, en anderzijds dat vrouwen precies hetzelfde probleem hebben. Voor wetenschappers met een partner die een eigen carrière heeft, betekent de verplichting in het buitenland te werken dus of je partner dwingen zich niet volledig voor zijn carrière in te zetten, of je partner achterlaten.

      Het is de prijs die we betalen voor emancipatie in “internationale beroepen”. Tijdens het gesprek dat ik maandag had bij Nieuws en Co op radio 1 bleek dat ook professionele vrouwelijke voetbal sterren er tegenaan lopen. Want voetballers kunnen nog wel eens stereotype voetbalvrouwen hebben, voetbalsters hebben eerder een partner met een eigen carrière.

      Voor alle wetenschappers, en voetbalsters, die worstelen met de keuze tussen carrière en relatie: ik heb er geen oplossing voor. En daar baal ik van. Als ingenieur denk ik graag in oplossingen, maar hier zie ik ze niet. Niet op de korte termijn. Op lange termijn kunnen we misschien beter onderzoeken of het inderdaad zo is dat je een betere wetenschapper (of voetballer) wordt van tijd doorbrengen in het buitenland. Mijn gok is dat dat wel meevalt namelijk. Tot die tijd heb ik als enige soelaas: erkenning. Het two body problem is precies dat: een probleem. Een onopgelost complex taai irritant probleem. Iedereen die er nu middenin zit: heel veel succes, sterkte en geluk bij het vinden van de juiste balans tussen relatie en werk.

      Het gesprek met Mary Kok Willemsen en Lara Rense dat ik op maandag 23 mei had bij Nieuws en Co op radio 1 hierover kan je hier terug luisteren:

      1 willen. niet altijd gaan. Maar dat is een ander verhaal.

      2 dat “buitenland is goed” idee zit door de hele wetenschap: bij aanvragen voor onderzoeksgeld moet je ook je internationale ervaringen aangeven.

      3 wederom: het zijn net normale mensen…

      4 het gebeurt, heel soms, maar over het algemeen: no way.

      5 ik beschrijf het hier vanuit mijn, hetero-centrische, perspectief. Hetzelfde probleem geldt natuurlijk voor same-sex relaties: het gaat om twee professionals die bij elkaar willen zijn, ongeacht geslacht.