Vloekend heeft de zestienjarige-ik zich door het werk van Shakespeare heen geworsteld. Ik had schreeuwende ruzie met mijn docent Engels:
“ik ga hier later toch niks mee doen!”
“Het is niet voor je baan, maar voor je algemene vorming: Bildung.”
“Ik wil niet door jou gevormd worden en Bildung is Duits, niet Engels!”
Ik denk dat ik de goede oude man een excuus verschuldigd ben. Mijn favoriete leesvoer van de afgelopen tien jaar is, met stip op één, de Sandman stripboekenserie van Neil Gaiman. Een verhaal over verhalen in verhalen (en dromen). En een verhaal waarin verhalenverteller Shakespeare een belangrijke rol in speelt, die ik snap omdat zestienjarige ik Shakespeare heeft moeten lezen.
Als docent maak-onderwijs[1] mag ik spreken op evenementen over techniek en wetenschap in het onderwijs en het valt mij op dat de argumenten voor meer techniek in het onderwijs altijd economisch zijn. Micro-economisch: “Met techniek heb je later een goede baan.” Of macro-economisch: “we moeten wel investeren in goeden technici opleiden, anders haalt China ons straks in.”. Maar lang niet iedereen gaat later de techniek in, en dat hoeft ook niet. We hebben ook bejaardenverzorgers, politieagenten, antropologen, boekvertalers en, god verhoede me, docenten Engels nodig. Hoeven die niet te weten hoe een hotelschakeling werkt? Of dat je met zout en ijsklontjes je drank op het strand extra koel houdt? Hoeven die niet te ervaren hoe mooi het is zelf iets gemaakt te hebben dat doet wat je bedacht had?
Een accountant die op de middelbare scholier voor het eerst een elektrische schakeling zag en nu al haar weekenden werkt aan de mechatronics van de grootste carnavals-wagen van de stoet, was dat een verspilde les natuurkunde? De thuiszorger die zelf even een inbussleutel pakt om het gammele IKEA tafeltje van een bejaarde vast te draaien in plaats van “een notitie voor de technische ondersteuning te maken”, is dat een verspilling van een les techniek? De minister-president die zelf zijn band kan plakken?
Bij het bedenken wat er wel en niet in het curriculum techniek zit is de vraag “heb je dit later nodig?” of cynischer: “is dit een goede investering in een toekomstige werknemer?”. De focus ligt daarbij op degene die doorgaan in de techniek. Bij Engels en andere vakken waar algemene ontwikkeling, of “Bildung”, een erkend onderdeel van het curriculum is wordt expliciet stil gestaan bij degene die juist niet doorgaan met Engels. “Wat vinden we dat iedereen minimaal gezien moet hebben uit de Engelse literatuur?” Logisch dat Shakespeare dan langs komt. Laten we bij techniek onderwijs ook stil staan bij hen die niet verdergaan om techneut te worden: Wat is algemene technische vorming? Wat is Maker Bildung?
Iedereen zou als algemene vorming ooit een water-raket moeten afschieten. Ook, of misschien wel juist, als je geen ingenieur gaat worden.
Astrid Poot maakte een geweldige poster met de vijftig gereedschap om voor je twaalfde in je handen gehad te hebben. Voor pubers voeg ik daar graag aan toe
- Een hotelschakeling aanleggen
- Je band plakken
- Een zelf bedacht computer programma schrijven
- Een zelfgemaakt raket afschieten
En jullie hebben vast nog betere ideeën van goede Maker Bildung.
Zonder mijn middelbare school lessen Engels zou ik minder genoten hebben van Sandman. Ik heb niets met Shakespeare gedaan in mijn werk, de BV Nederland heeft geen voordeel gehaald uit de investering die ze gedaan heeft dus economisch was die les weggegooid geld. Maar ik ben door die algemene ontwikkeling een gelukkiger mens en dat is ook wat waard. Ik hoop zo dat over 20 jaar techniek docenten van nu mailtjes krijgen zoals ik die nu aan mijn docent Engels zit te typen: “het is 20 jaar te laat, maar bedankt voor uw bijdrage aan mijn algemene ontwikkeling, mijn Bildung. Ik ben er een gelukkiger mens door geworden.”
[1] en landelijk knuffel-MacGyver-wetenschapper?
