De Nederlander heeft geen smaak

Ik heb iets met wentelteefjes. Zoet, knapperig, zompig, veel beter wordt eten niet. Comfort food pur sang. Ik at mijn eerste wentelteefje bij mijn oma en dat is nog steeds de beste die ik ooit geproefd heb. Begrijpelijk dus dat ik door het lint ging toen Ionica Smeets een alternatief recept voor wentelteefjes voorstelde. Niet een mengsel van melk en ei, maar eerst door de melk, en dan door het ei. Prima dat zij dat lekker vindt, maar het zijn geen oma-wentelteefjes.

Na de initiële woede realiseerde ik me dat ik Ionica niet kan overtuigen met geschreeuw alleen. Ze lijkt wat dat betreft veel op mij: alleen hard wetenschappelijk bewijs zou kunnen bepalen of haar recept daadwerkelijk beter is dan dat van mijn oma. Om te bepalen wat het beste recept is, is er maar een correcte methode: de dubbelblinde test. Ik vroeg mijn vrouw snel 20 wentelteefjes te bakken: 10 volgens oma's en 10 volgens Ionica's recept. Zal je net zien: in 7 van de 10 keer blijk ik Ionica's recept toch lekkerder te vinden.

Stel dat de recepten eigenlijk niet tot een te proeven verschil leiden, dan is er nog steeds een kans dat ik 7 van de 10 keer voor Ionica's recept kies. Die kans kan je uitrekenen en is 17,2 %. Bij wetenschappelijk onderzoek mag een onderzoeker pas zeggen dat hij/zij een effect gevonden heeft die kans kleiner dan 5% is. Mijn wentelteefjes meting was dus niet significant. Dus riep ik de Nederlander op om thuis mee te doen aan het Nationaal Experiment Wentelteefjes. Dat heb ik geweten: de Volkskrant sprak van een "wentelteefjes-fittie" tussen Ionica en mij. Bij radio 1 mochten ik, met hulp van goede vriend Michel Frijns, het publiek van wentelteefjes voorzien.

De resultaten zijn binnen. Twee maanden lang konden mensen op mijn website hun formulieren invullen. Dat hebben in totaal 31 mensen gedaan. Van de 31 kiezen 17 voor oma's recept en 14 voor het recept van Ionica. Bij sport zou dat een duidelijke overwinning zijn. In de wetenschap helaas niet. De kans op toeval is groot: 36 procent.

Dat betekent niet dat ik niets geleerd heb. De uitslag van deze test kan betekenen dat:

• de Nederlander heeft geen SMAAK. Blijkbaar zijn de deelnemers niet in staat om het verschil tussen de recepten te proeven. Of Nederlanders een onderontwikkeld smaakpallet hebben, of dat de verschillen tussen de recepten te klein zijn om te proeven laat ik in het midden. Of:
• DE Nederlander heeft geen smaak. Want DE Nederlander bestaat niet. Individuele mensen hebben wel een voorkeur, maar de verdeling tussen mensen die houden van recept Ionica versus mensen die houden van recept Oma is ongeveer 50-50.

Welk van deze twee mogelijkheden "waar" is kan ik niet bepalen met de uitslag van de 31 mensen die meegedaan hebben. Daar is extra onderzoek voor nodig. Mijn studenten in Delft moeten in hun (afstudeer) verslag altijd aangeven welke vervolg-onderzoek-vragen hun werk heeft opgeroepen. Het Nationaal Experiment Wentelteefjes roept de vraag op: hebben individuen een uitgesproken voorkeur voor recept Ionica? Om dat te testen zou iedereen minsten 20 wentelteefjes moeten eten. Ik betwijfel of ik daar genoeg mensen voor kan enthousiasmeren...

Twee maanden later weten we dus nog steeds niet welk recept beter is. We kunnen hoogstens concluderen dat de Nederlander geen smaak heeft.

Een kleine voetnoot. In de uitzending van radio 1 hebben nog eens 41 mensen mee gedaan aan het onderzoek. Daar kwam uit dat 27 mensen het recept van oma lekkerder vonden. Dat is een significant resultaat: de kans op toeval is slechts 2,9 procent. Echter: het viel Michel en mij op dat de pan waarin de wentelteefjes van "recept Ionica" gebakken werden een stuk minder warm was dan die van "recept oma". Daardoor zijn de Ionica-wentelteefjes minder knapperig gebakken en dit kan mogelijk het verschil verklaren. Als de 40 deelnemers uit de radio-studio wel worden meegenomen in het Nationaal Experiment Wentelteefjes hebben er in totaal 71 mensen meegedaan waarvan 44 "recept oma" lekkerder vinden. Een significant resultaat met maar 2,8% kans. Maar dan neem ik het effect van die verschillende pannen dus mee. Dit soort moeilijke afwegingen moeten wetenschappers continu maken: ik zou wel graag willen dat recept-oma "wint", maar moet erkennen dat die verschillende pannen ook de oorzaak kunnen zijn.